Class 10 science chapter 14 Question Answer in Assamese

Q.7. কি আধাৰত শক্তিৰ উৎসসমূহ

(a) নৱীকৰণযোগ্য আৰু অনবীকৰণযোগ্য।

(b) ক্ষয়িষ্ণু যোৱা আৰু অক্ষয়িষ্ণু।

Ans. (a) নবীকৰণযোগ্য আৰু অনৱীকৰণযোগ্য: যি সকল শক্তি এবাৰ ব্যৱহাৰৰ পাছত পুনৰ নৱীকৰণকৈ আকৌ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি সেইবোৰক নবীকরণযোগ্য শক্তি বোলে। যেনে-জলশক্তি, সৌৰশক্তি। যি সকল শক্তিক এবাৰ ব্যৱহাৰৰ পিছত আকৌ ব্যৱহাৰ কৰিব নোৱাৰি : সেইবোৰ শক্তিক অনৱীকৰণযোগ্য শক্তি বোলা হয়। যেনে— জীবাশ্মইন্ধনজাত শক্তি।

(b) ক্ষয়িষ্ণু যোৱা আৰু অক্ষয়িষ্ণু: প্ৰকৃতিৰ যিবোৰ শক্তি সম্পদ ব্যৱহাৰৰ পাছত ক্ষয় হৈ যায় অর্থাৎ ব্যৱহাৰৰ ফলত নিঃশেষ হৈ যায় সেইবোৰ হ’ল ক্ষয়িষ্ণু যোৱা সম্পদ। যেনে জীবাশ্ম ইন্ধনজাত সম্পদ।

আনহাতে প্ৰকৃতিত যিবোৰ শক্তি সম্পদৰ ব্যৱহাৰৰ পাছত আকৌ পুনৰ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি, যিবোৰৰ ক্ষয় নহয় সেবোৰ হ’ল অক্ষয়িষ্ণু সম্পদ। যেনে— সৌৰশক্তি, শক্তি।

Q.৪. এটা আদর্শশক্তি উৎসৰ গুণসমূহ কি কি?

Ans. কোনো এটা ইন্ধন আদর্শ ইন্ধন বা শক্তি হিচাপে পৰিগণিত হোৱাৰ বাবে কিছুমান বিশেষ বৈশিষ্ট্য থকা প্রয়োজন। সেই বৈশিষ্ট্যবোৰ হৈছে এনেধৰণৰ–

[i] কেল ৰিমান – ইন্ধন এটাৰ কেল’বিমান অতি উচ্চ হোৱা অতিকৈ প্রয়োজন। ইন্ধনৰ কেলৰিমান হৈছে এক একক ভবৰ ইন্ধন সম্পূর্ণভাৱে জ্বলিলে উৎপন্ন হোৱা শক্তিৰ পৰিমাণ।

[ii] কোনো এটা ইন্ধনৰ এটা উপযুক্ত জ্বলন উষ্ণতাত থকা উচিত। পদাৰ্থৰ জ্বলন উষ্ণতা বা জ্বলন বিন্দু হৈছে সেই উষ্ণতা যি উষ্ণতাত সেই পদার্থ সহজে জ্বলিবলৈ আৰম্ভ কৰে।

[iii] ইন্ধন এটাৰ দহন বেগ মধ্যমীয়া হোৱা উচিত যাতে ই নিয়ন্ত্রিতভাবে তাপ শক্তি উৎপন্ন কৰিব পাৰে।

[iv] ইন্ধন এটাত অতি কম অনুপাতত অশুদ্ধি বা দহন নোহোৱা পদার্থ থকাটো উচিত কিয়নো এই পদাৰ্থবোৰ প্ৰদূষণৰ কাৰক হ’ব পাৰে।

Q.9. সৌৰ চুলা ব্যৱহাৰৰ সুবিধা আৰু অসুবিধাসমূহ কি কি? এনে স্থান আছেনে য’ত সৌৰ চুলাৰ ব্যৱহাৰ সীমিত?

Ans. সৌৰ-চুলা ব্যৱহাৰৰ সুবিধাবোৰ হ’ল–

[i] ই সুলভ আৰু বহন কৰা সুবিধাজনক।

[ii] ৰন্ধনৰ বাবে কোনো ইন্ধনৰ প্ৰয়োজন নহয়।

[iii] ই প্ৰদূষণ মুক্ত সামগ্রী।

■ চুলা ব্যৱহাৰৰ অসুবিধাবোৰ হ’ল–

[i] ই খুব লেহেন, ৰন্ধনৰ বাবে বেছী সময় লয়।

[ii] সৌৰ-চুলাত ইন্ধন হিচাপে সৌৰ-শক্তি দৰকাৰ হয়। কিন্তু সৌৰশক্তি, ব্যৱহাৰৰ প্ৰধান অসুবিধা হৈছে যে ইয়াক কেৱল দিনৰ ভাগতহে পাব পাৰি আৰু ডাৱৰীয়া বতৰত সৌরশক্তি পোৱা নাযায়।

হয়, য’ত সৌরশক্তি পর্যাপ্ত পৰিমাণে পোৱা নাযায়, তাত সৌৰ-চুলা ব্যৱহাৰৰ সীমান্ধতা থাকে।

Q. 10. পৰিবেশৰ ওপৰত শক্তিৰ বৰ্দ্ধিত চাহিদাৰ প্ৰভাৱ কি কি? শক্তিৰ বায়ু হ্ৰাস কৰিবৰ বাবে তুমি কি কি পদক্ষেপ লোৱাৰ পৰামৰ্শ দিবা?

Ans. আমাৰ জীৱনযাপনৰ মানৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি শক্তিৰ চাহিদা বৃদ্ধি পায়। যি কোনোভাবে যিকোনো শক্তিৰ উৎসৰ ব্যৱহাৰৰ ফলত পৰিবেশৰ ওপৰত বিৰূপ প্ৰতিক্ৰিয়া পৰিলক্ষিত হয়। জনসংখ্যা বৃদ্ধিৰ ফলত জ্বালানী ব্যৱহাৰৰ পৰিমাণ বৃদ্ধি পাইছে গতিকে পৰিবেশ প্ৰদূষণও বৃদ্ধি পাইছে। জীবাশ্ম জ্বালানীৰ দহনৰ ফলত বায়ুৰ প্ৰদূষণ হয়। কিছু ক্ষেত্ৰত সৌৰকোষৰ দৰে কৌশলৰ ব্যৱহাৰে পৰিবেশ দূষ হব পাৰে কিন্তু এই কৌশল সংস্থাপনৰ ফলত পৰিবেশগত ক্ষতি সাধন হ’ব পাৰে।

বায়ুমণ্ডলৰ প্ৰদূষণ বন্ধ কৰাৰ বাবে বিকল্প পন্থা অবলম্বন কৰিব লাগিব। আমার শক্তির চাহিদা পূৰণৰ বাবে শক্তিৰ ব্যৱহাৰিক দক্ষতার উন্নতি সাধনৰ চেষ্টা আৰু নতুন শক্তিৰ উৎসৰ সন্ধান কৰিব লাগিব। বায়ুশক্তি, সৌরশক্তি, জৈব ইন্ধন আৰু জৈৱ অপচয়ৰ পৰা উৎপাদিত শক্তিৰ দৰে বিকল্প শক্তিৰ বহল ব্যৱহাৰৰ ওপৰত বেছী প্রাধান্য দিব লাগিব।

পাঠভিত্তিক অতিৰিক্ত প্রশ্নোত্তৰ

A. Q.1. মুখ্য শক্তিৰ উৎসবোৰ কি?

Ans. মুখ্য শক্তিৰ উৎসবোৰ হৈছে–

[i] জনশক্তি (Hydro energy)

[ii] জোৱাৰ শক্তি (Tidal energy)

[iii] সৌনশক্তি (Solar energy)

[iv] বায়ুশক্তি (Wind energy)

[v] ভূ-তাপীয় শক্তি (Geo-thermal energy)

[vi] ইতশক্তি (Bio mass energy) আৰু

(vii] নিউক্লীয় শক্তি।

Q. 2. মুখ্য শক্তিৰ উৎসবোৰ কিদৰে শ্রেণী বিভাজন কৰিব পাৰি?

Ans. মুখ্য শক্তিৰ উৎসবোৰক প্ৰধানকৈ দুটা শ্রেণীত বিভাজন কৰিব পাৰি। সেইদুটা হ’ল–

[i] নবীকরণযোগ্য (Renewable)

[ii] নবীকৰণ-অযোগ্য (Non renewable)

Q. 3. জীবাশ্ম ইন্ধনবোৰ কি?

Ans. বহুযুগ আগতে পৃথিৱীৰ খোলাটোত আৱদ্ধ হৈ থকা উদ্ভিদ আৰু জীৱজস্ববোৰকে জীৱাশ্ম বুলি কোৱা হয়। পৃথিৱীৰ আভ্যন্তৰীণ ভাগত জীৱাশ্ম হৈ থকা উদ্ভিদ আৰু জীৱ-জন্তুৰ দেহৰ ভূ-ৰাসায়নিক পৰিবৰ্তনৰ ফলত উদ্ভূত ইছনাবা হৈছে জীৱাশ্ম ইন্ধন।

Q. 4. জীবাশ্ম ইন্ধনবোৰ কেনেদৰে গঠন হয়?

Ans. লাখ লাখ বছৰৰ আগতে হোৱা ভূমিকম্প আৰু আগ্নেয়গিৰিৰ উদ্‌গীৰণৰ ফলত গছ-গছনি আৰু হাবি-বননিবোৰ মাটিৰ তলত পোত খাই গৈছিল। এই গছ-গছনিবোৰ গেদীয় অবক্ষেপ বা পানীৰ তলত সোমাই পৰিছিল, ফলত এইবোৰ বায়ব বেক্টেৰিয়াৰ দ্বাৰা অপঘটিত নোহোৱাকৈ থাকি গৈছিল। পানীৰ তলত থকা গছ-গছনিবোৰৰ ওপৰত বেক্টেৰিয়াই ক্ৰিয়া কৰাৰ ফলত এইবোৰে পিট্ (peat) লৈ পৰিবৰ্তন হৈছিল। এই পৰিবর্তনত বিভিন্ন ধৰণৰ গেছ, যেনে-কার্বন ডাই-অক্সাইড, মিথেন আদিৰ সৃষ্টি হৈছিল। এনেদৰেই জীবাশ্ম ইন্ধনৰ সৃষ্টি হৈছিল। মাটিৰ তলত পোত খাই যোৱা জীবজন্তু, গছ-বননি, জলজ প্রাণী আদিৰ দেহৰ ভূ-ৰাসায়নিক পৰিবৰ্তন হৈ জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ সৃষ্টি হৈছে। এনেদৰেই জীবাশ্ম ইন্ধনৰ সৃষ্টি হৈছিল।

Q.5. এল. পি. জি. কি?

Ans. পেট্ৰ’লিয়ামৰ আংশিক পাতনত পোৱা আটাইতকৈ কম উতলাংকৰ অংশটোৱেই তৰলীকৃত পেট্ৰ’লিয়াম গেছ বা এল.পি.জি.।

Q.6. এল. পি. জি. ৰ প্ৰধান উপাদানবোৰ কি? ইয়াৰ ব্যৱহাৰবোৰ কি?

Ans. এল. পি. জি.ৰ প্ৰধান উপাদানবোৰ হ’ল— বিউটেন (C₄H₁₀), ইথেন (C₂H₆) আৰু প্ৰ’পেন (C₃H₈)

ইয়াৰ প্ৰধান ব্যৱহাৰবোৰ হৈছে–

[i] এল.পি.ছি. বঁধা বঢ়াৰ কাৰণে, জ্বালানীৰ কামত ঘৰত ব্যৱহাৰ কৰা বাণীৰ আৰু অগ্নিশালত ব্যৱহাৰ কৰা হয়।

[ii] মটৰ-গাড়ীৰ ইন্ধন হিচাপেও ব্যবহাৰ কৰা হয়।

Q.7. প্রাকৃতিক গেছৰপৰা সংশ্লেষণ কৰা কিছুমান উল্লেখযোগ্য ৰাসায়নিক পদাৰ্থৰ নাম লিখা।

Ans. প্রাকৃতিক গেছৰপৰা সংশ্লেষণ কৰা কিছুমান ৰাসায়নিক পদার্থ হ’ল–

(a) কার্বন ব্লেক।

(b) বিউটাডাইন।

(c) পটাছ।

(d) মিথানল।

(c) ইউৰিয়া ফর্মেলডিহাইড।

(f) এক্রাইলিক আৰু নাইলন সূতা আদি।

Q.8. নবীকৰণযোগ্য কিছুমান শক্তিৰ নাম লিখা ৷

Ans. জলশক্তি, জোৱাৰ শক্তি, সৌরশক্তি, বায়ুশক্তি, ভূ-তাপীয় শক্তি আদি নৱীকৰণযোগ্য শক্তি।

Q. 9. তলত দিয়া বাক্যবোৰৰ খালী ঠাই পূৰ কৰা—

(i) ইন্ধন হৈছে এবিধ পদার্থ যাৰ পৰা ……… আৰু ……… উৎপাদন কৰিব পাৰি।

Ans. ইন্ধন হৈছে এবিধ পদার্থ যাৰ পৰা তাপ আৰু পোহৰ উৎপাদন কৰিব পাৰি।

(ii) ইন্ধনৰ এটা উপযুক্ত ……… উষ্ণতা থকা উচিত।

Ans. ইন্ধনৰ এটা উপযুক্ত জ্বলন বিন্দু উষ্ণতা থকা উচিত।

(iii) উদ্ভিদৰ পৰা ……… পদ্ধতিটোৱে কয়লা উৎপন্ন কৰে।

Ans. উদ্ভিদৰ পৰা অংগৰীকৰন পদ্ধতিটোৱে কয়লা উৎপন্ন কৰে।

(iv) পেট্রলিয়ামৰ উপাদনবোৰ পৃথক কৰা পদ্ধতিটোক ……… বোলে।

Ans. পেট্রলিয়ামৰ উপাদনবোৰ পৃথক কৰা পদ্ধতিটোক পেট্ৰ’লিয়ামৰ বোলে।

(v) খাৰুৱা তেলৰপৰা পেট্রলৰ পৰিমাণ ……… দ্বাৰা বৃদ্ধি কৰিব পাৰি।

Ans. খাৰুৱা তেলৰপৰা পেট্রলৰ পৰিমাণ তাপভঞ্জন দ্বাৰা বৃদ্ধি কৰিব পাৰি।

(vi) সামান্য পৰিমাণ ……… যোগ কৰি এল. পি. জি. ছিলিডান্ডাৰ পৰা গেছৰ নিঃসৰণ ধৰা পেলাব পাৰি।

Ans. সামান্য পৰিমাণ ইথাইল মাৰকেপ্টাইন যোগ কৰি এল. পি. জি. ছিলিডান্ডাৰ পৰা গেছৰ নিঃসৰণ ধৰা পেলাব পাৰি।

(vii) সূৰ্য্যই শক্তি এৰি দিয়াৰ কাৰণ হৈছে ……… বিক্রিয়াবোৰ।

Ans. সূৰ্য্যই শক্তি এৰি দিয়াৰ কাৰণ হৈছে নিউক্লীয় একীভৱন বিক্রিয়াবোৰ।

(viii) নিউক্লীয় শক্তিক বিদ্যুত শক্তিলৈ ৰূপান্তৰিত কৰিব পৰা এটা কৌশল হৈছে ………৷

Ans. নিউক্লীয় শক্তিক বিদ্যুত শক্তিলৈ ৰূপান্তৰিত কৰিব পৰা এটা কৌশল হৈছে আলোক ভল্টীয় কোষ৷

(ix) প্ৰজনক ৰিএক্টৰত ……… ইন্ধন হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।

Ans. প্ৰজনক ৰিএক্টৰত ডিজেল ইন্ধন হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।

(x) এল. পি. জিৰ প্ৰধান উপাদানটো হৈছে ………।

Ans. এল. পি. জিৰ প্ৰধান উপাদানটো হৈছে বিউটেন।

(xi) ……… এটাই হৈছে বায়ু পাম।

Ans. বায়ু বায়ু বিজুলীকল এটাই হৈছে বায়ু পাম।

(xii) বায়’ গেছক ……… আৰু ……… ব্যৱহাৰ কৰা হয়।

Ans. বায়’ গেছক পোহৰ আৰু ইন্ধন হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।

10. তলত দিয়া প্রতিটো প্ৰশ্নৰ কাৰণে চাৰিটাকৈ উত্তৰ দিয়া আছে। শুদ্ধ উত্তৰটো বাছি উলিওৱা

(i) এনথ্রাচাইটত থকা কাৰ্বনৰ পৰিমাণ হৈছে—

(a) 65%

(b) 78%.

(c) 95%

(d) 99%

Ans. (c) 95%

(ii) পেট্ৰ’লিয়ামৰ পাতনত প্ৰয়োগ কৰা এটা মূল পদ্ধতি হৈছে–

(a) ঘনীভৱন।

(b) বাষ্পীভৱন।

(c) পান।

(d) তৰলীকৰণ।

Ans. (b) বাষ্পীভৱন।

(iii) খাৰুৱা তেলৰ তাপ অপঘটন কৰা হয়–

(a) খাৰুৱা তেলক সহজে পৰিবহন কৰিবৰ কাৰণে।

(b) কেলৰিমান বঢ়াবলৈ।

(c) অশুদ্ধি আঁতৰ কৰিবলৈ।

(d) পেট্ৰলৰ পৰিমাণ বঢ়াবলৈ।

Ans. (d) পেট্ৰলৰ পৰিমাণ বঢ়াবলৈ।

(iv) এল. পি. জি. সংৰক্ষণ কৰা হয়–

(a) উচ্চচাপত।

(b) নিম্ন উষ্ণতাত।

(c) অনুঘটকৰ উপস্থিতিত।

(d) ওপৰত উল্লেখ কৰা আটাইবোৰ কাৰণে।

Ans. উচ্চচাপত।